Eğitim sorunları hep çok konuşulurdu ama son yıllarda daha da öne çıktı. Farklı disiplinlerden pek çok uzman, eğitimci, öğrenci, veli yani neredeyse tüm ülke eğitimle yatar eğitimle kalkar olduk. Herkes sorunlarını paylaştı, kendince çözüm önerilerini sundu. Bu sebepten 23 Ekim’de yayınlanan 2023 Eğitim Vizyonu belgesi bu açıdan tarihi bir öneme sahip.
140 sayfalık oldukça detaylı hazırlanmış belgeden benim için önemli olan bazı kısımlarını sizlerle paylaşmak istiyorum. Tavsiyem vaktiniz olduğunda belgenin tamamını detaylıca okumanızdır.
Belgede öncelikli olarak ortaya konan vizyonun felsefesi paylaşılmış,”insan“ın 2023 eğitim vizyonunun odak noktası olduğu belirtilmiş.
- 2023 Eğitim Vizyonununz, 21. yüzyıla dair eğitim önerisi, 21. Yüzyıl Talim ve Terbiye Modeli şeklindeki çift kanatlı bir okumadır.
- İradesi gelişmiş, doğal merakını koruyan ve öğrenmenin kendisini bir ödül olarak gören öğrenenler, 2023 Eğitim Vizyonu’nun temel hedefleri arasındadır.
- Okul birimi şartlar dâhilinde olabildiğince özerkleştirilerek şahsiyet bulmalıdır.
- Müfredatların, öğrenilen her türlü bilgi, beceri ve tutumun bir davranış olarak ortaya çıkmasının ötesinde, çocukların kendilerine ve topluma doğrudan hizmet edebilecek bir yetkinlik olarak yerleşmesidir.
- Müfredat, çocukların ilgi, yetenek ve mizaçları doğrultusunda esnek, modüler ve uygulamalı olarak iyileştirilecektir.
- Zorunlu ders saatleri ve çeşitleri tüm kademelerde azaltılarak, temel derslerde derinleşilebilmesi, kişiselleştirme yapılabilmesi ve uygulama etkinliklerinin yürütülebilmesi için gereken zaman sağlanmış olacaktır.
- İlkokuldan başlayarak tüm öğretim kademlerinde okullara çocukların sahip oldukları yetenek kümeleriyle ilişkilendirilmiş becerilerin uygulama düzeyinde kazandırılabilmesi için “Tasarım-Beceri Atölyeleri” kurulacaktır. Bu atölyelerdeki etkinlikler bilim, sanat, spor ve kültür odaklı yapılandırılacaktır. Pilot örnekleri 2019-2020 yılında devreye girecek olan bu atölyeler öğrencilerin düşünmeye, tasarlamaya ve üretmeye zaman ayırabileceği bir ortaya çıkarma sürecini yaşayacağı yerler olacaktır.
Okul Gelişim Modeli
- Okulların Millî Eğitim politikaları ve amaçlarımız doğrultusunda, içinde bulundukları koşul ve öncelikler dâhilinde gelişmelerini sağlayacak bir “Okul Gelişim Modeli” hayata geçirilecektir. Bu modele dayanarak her bir okulun kendi hazırlayacağı Okul Gelişim Planı, yıllık bazda merkez teşkilatla birlikte izlenecek bir yol haritası niteliğinde olacaktır.
Öğrenme Analitiği Araçlarıyla Veriye Dayalı Yönetim
- Bakanlığın MEBBİS, E-Okul, EBA, MEIS, DYS, E-Rehberlik, E-Yaygın, Açık Öğretim sistemleri, E-Personel, E-Kayıt, Kitap Seçim, Norm İşlemleri, Bedensel Engelli Envanteri, E-mezun, Merkezi Sınav Sonuçları gibi mevcut sistemlerinden gelen veriler kolay erişilebilir bir Eğitsel Veri Ambarı’nda bütünleştirilecektir.
- Eğitsel Veri Ambarı üzerinde çalışacak, öğrencilerin akademik verileriyle birlikte ilgi, yetenek ve mizacına yönelik verilerinin de birlikte değerlendirildiği “Öğrenme Analitiği Platformu” kurulacaktır.
- Bakanlığın ve okul yöneticilerinin ilçe, il, bölge ve ülke çapında okul gelişim planlarını izleyebileceği çevrimiçi bir platform oluşturulacak.
- Eğitim kaynaklarının planlanmasında okulların kapasitelerinin belirlenmesi amacıyla Coğrafi Bilgi Sistemi kurulacaktır.
Ölçme ve Değerlendirme
- Öğrenci gelişim verileri üzerinden; eğitim sisteminin, eğitim politikalarının, okulun, öğretmen ve okul yöneticisinin değerlendirmesinin yapılabileceği bir ölçme ve değerlendirme çerçevesi oluşturulacaktır.
- Öğrencilerin yapabilirliklerinin tanımlanarak net bir şekilde ortaya konulduğu “Yeterlilik Temelli Ölçme Değerlendirme Sistemi”, Bakanlığın önemli araçlarından biri olacaktır.
- Ortaöğretime ve yükseköğretime geçişte orta vadeli hedefimiz yarışma ve elemeye yönelik sınava olan ihtiyacın azaltılmasıdır. Okullar ve bölgeler arası farkın azaltılması, sınavsız yerleştirme konusunda esnek modeller geliştirilmesi iyileştirme süreçlerinin bileşenlerindendir.
- Eğitim sistemimizdeki tüm sınavlar, amacı, içeriği, soru tiplerine bağlı yapısı ve sağlayacağı yarar bağlamında yeniden düzenlenecektir. Akıl yürütme, eleştirel düşünme, yorumlama, tahmin etme ve benzeri zihinsel becerilerin sınanması öne çıkacaktır.
- Sınav sonrası yerleştirme puanının hesaplanmasında öğrencinin okul başarı puanı da dikkate alınacaktır.
- Çocuğu merkeze alarak ev, okul, dijital ve sosyal medya gibi çocuğun bulunduğu ortamlarda çeşitlendirilmiş, birbiriyle ilişkili ve sunum biçimi farklı bütünleşik bir öğrenme destek ekosistemi oluşturulacaktır.
- Ölçme değerlendirmede süreç ve sonuç odaklı bütünleşik bir anlayış ortaya konulacaktır
- Belirlenecek sınıf düzeylerinde herhangi bir notlandırma olmaksızın sistemin/alınan kararların işleyişini öğrencilerin akademik çıktıları üzerinden görebilmek amacıyla Öğrenci Başarı İzleme Araştırması
yapılacaktır. - Erken çocukluk eğitiminden başlayarak üst öğrenim kademelerinde de devam edecek şekilde çocukların
tüm gelişim alanlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve iyileştirilmesine yönelik e-portfolyo çocuğa ait
verilerin korunması esasıyla oluşturulacaktır. - Sınavla öğrenci alan okul sayıları kademeli bir şekilde azaltılacaktır.
İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Yönetimi
- Yükseköğretim Kurumu ile yapılacak iş birliği çerçevesinde eğitim fakültelerine sıralamada üst dilimde
yer alan öğrencilerin yerleştirilmesine yönelik iyileştirmeler yapılacaktır. - Öğretmen ve okul yöneticilerimiz için Yatay ve Dikey Kariyer Uzmanlık Alanları yapılandırılacaktır. Buna yönelik lisansüstü düzeyde mesleki uzmanlık programları açılacaktır.
- Öğretmen ve okul yöneticilerimizin genel ve alana yönelik becerilerini iyileştirmek için lisansüstü
düzeyde mesleki gelişim programları tasarlanacaktır. - Sertifikaya dayalı Pedagojik Formasyon uygulaması kaldırılacak ve yerine yurt sathında kolay erişilebilir lisansüstü düzeyde Öğretmenlik Mesleği Uzmanlık Programı açılacaktır.
- Yüksek öğretim kurumlarıyla iş birliği içinde 21. yüzyıl becerilerini kazandırmak üzere ihtiyaç duyulan
alanlarda öğretmenlere yönelik lisansüstü düzeyde yan dal programları açılacaktır. - Öğretmen ve okul yöneticilerimizin atanmaları, çalışma şartları, görevde yükselmeleri, özlük
hakları ve benzeri diğer hususları dikkate alan öğretmenlik meslek kanunu çıkarılmasına ilişkin
hazırlık çalışmaları yürütülecektir. - Sözleşmeli öğretmelerimizin görev sürelerinin kısaltılmasına ilişkin hazırlık çalışmaları yapılacaktır
- Ücretli öğretmenlerimizin ücretlerinin iyileştirilmesine ilişkin çalışmalar yürütülecektir.
Okulların Finansmanı
- Her okula, oluşturulacak çeşitli ölçütlere ve Okul Gelişim Planı’na dayalı olarak okul gelişim
bütçesi verilecektir. Şartları elverişsiz okullara pozitif ayrımcılık yapılacaktır. - Eğitime ve okullarımıza bağış yapacak kişilerin farklı miktar, tema ve yöntemle bağış yapabilmesi için il ve bakanlık düzeyinde bir yapı kurulacak, mevzuat, yazılım ve erişim düzenlemeleri yapılacaktır.
- Türkiye genelinde eğitimde elverişsiz koşullara sahip okulların görülebildiği Coğrafi Bilgi Sistemi üzerinden eğitim hayırseverlerine bağış için seçenekler sunulacaktır.
- Teknik eğitim kurumlarının döner sermaye üretimleri artırılarak okulların eğitim altyapı ve donanımlarına ilişkin ihtiyaçlarını kendi gelirlerinden karşılamaları sağlanacaktır.
Teftiş ve Kurumsal Rehberlik Hizmetleri
- Teftiş sistemimizin kurumsal rehberlik ile inceleme, araştırma ve soruşturma bileşenleri ayrılarak okul gelişimine yönelik kurumsal rehberlik, özel bir uzmanlık alanı olarak yapılandırılacaktır.
- Okul ve program türlerine bağlı ihtisaslaşmış Kurumsal Rehberlik ve Teftiş dalları oluşturulacaktır.
Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık
- Kariyer Rehberliği sistemi yapılandırılacak ve tüm öğretim kademeleri düzeyinde çocukların kendini
tanıyarak (mizaç, yetenek, ilgi, değerler, kişilik ve aile) kariyer profili oluşturması, iş-meslek tanıma yollarını, kaynaklarını öğrenmesi ve kariyer gelişim dosyasının öğrenci e-portfolyosuyla ilişkilendirilmesi
sağlanacaktır. - Türk kültürü dikkate alınarak yetenek, ilgi, meslek değerleri, mizaç, kişilik, karar verme, kariyer inancı vb.
özelliklerin ölçülmesine yönelik araçlar geliştirilecektir.
Özel Eğitim
- Özel gereksinimli çocukların 81 ilde taramaları Sağlık Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu ve yerel
yönetimlerle iş birliği içerisinde tamamlanarak gereksinim tip ve düzeylerine göre ihtiyaçlar
haritalandırılacak, kurumlar arası bir izleme ve uygulama mekanizması oluşturulacaktır. - Özel eğitim gereksinimi duyan her çocuğumuza ulaşmak için taşınabilir eğitim setleri oluşturulacak ve
eğitimsiz çocuğumuz bırakılmayacaktır. İhtiyaç duyan aile ve çocuklara evden eğitim konusunda gerekli alt
yapı oluşturulacaktır.
Özel Yetenek
- Bakanlık içinde yapılacak çalışmaların bir program çerçevesinde başlayabilmesi amacıyla,
amacı, kapsamı, işlevi ve süreci iyi belirlenmiş özel yetenekli bireylerin eğitimine dair mevzuat
hazırlanacaktır. - Özel yeteneklilerin eğitimi için lisansüstü düzeyde öğretmen eğitimi planlanacaktır.
- Tarama, klinik tanı ve eğitsel tanı amaçlı standart ölçme araçları oluşturulacak ve çeşitliliği artırılacaktır.
- Özgün zekâ ve yetenek testleri geliştirilecek ve yurt dışında geliştirilmiş ölçeklerin kültürel uyum çalışmaları yapılacaktır.
- Bilim ve Sanat Merkezleri yeniden yapılandırılarak tüm okullardaki Tasarım-Beceri Atölyeleri ile ilişkilendirilecektir.
- Özel yetenekli bireylerin eğitimi için, örgün ve yaygın eğitimi kapsayan müfredat çalışmaları başlatılacaktır.
Yabancı Dil Eğitimi
- Öğretim programlarının ülke sathında tek tip olarak uygulanmasından vazgeçilecektir.
- TRT ile iş birliği yapılarak çizgi film animasyon vb. konularda alt yazılı ve doğrudan yabancı dilde üretilmiş özgün prodüksiyonlar kazandırılacaktır.
- Öğrencilerin anadili İngilizce, Almanca, Fransızca olan öğretmenleri izleyebilmeleri, yaşayan dile ulaşmaları, çevrimiçi yazma ve tartışma etkinliklerini yapabilmeleri için dijital ortamlar oluşturulacaktır.
- 4. sınıflarda video oyunları, şarkılar, interaktif etkinlikler, interaktif oyunlar ve hikâyeler yer alacaktır.
- 5-8. sınıflarda her bir öğrencinin bireysel gereksinimine cevap verecek seviyelendirilmiş çevrimiçi hikaye kitapları, yazma etkinlikleri, kelime çalışmaları sağlanacaktır
- 9-12. sınıflarda öğrencilerin devam ettikleri okul türünün öncelikleri uyarınca konuşma, dinleme, okuma ve yazma becerilerini geliştirecek içerikler hazırlanacaktır.
- Nitelikli yabancı dil eğitimi için, yabancı dil eğitiminde dil politikalarını, dil öğretim standartlarını ve sınıf içi uygulamalar ile öğretmen yeterliklerini belirleyecek olan bir Ulusal Yabancı Dil Eğitimi Konseyi oluşturulacaktır.
Öğrenme Süreçlerinde Dijital İçerik ve Beceri Destekli Dönüşüm
- İçerik normları ve kalite standartları tüm olası kullanım senaryolarını destekleyecek şekilde Ulusal Dijital İçerik Arşivi oluşturulacaktır.
- Öğrencilerin PISA gibi uluslararası değerlendirmelerde sınavlarda arzu edilen sonuçları alabilmeleri için üst bilişsel becerileri destekleyen dijital yeni nesil ölçme materyalleri geliştirilecektir.
- Müfredatta yapılacak değişiklikle, güvenli internet, siber güvenlik, siber zorbalık ve veri güvenliği gibi kavramlar ilkokul derslerinin kazanımı hâline getirilecektir
- Bilişimle üretim becerileri kazandırmaya yönelik, öğrencilerimizle kodlama ve 3D tasarım etkinlikleri yürütülecektir.
- Fizik, Kimya, Biyoloji, Türkçe, Sosyal Bilimler, Coğrafya gibi derslerin öğretmenlerine disiplinler arası proje yapımı, 3D tasarım ve akıllı cihaz gibi alanlarda yüz yüze atölye eğitimleri verilecektir.
Erken Çocukluk
- 5 yaş, zorunlu eğitim kapsamına alınacaktır.
- Toplum temelli erken çocukluk hizmetlerinin yayılımı bağlamında merkezler, atölyeler ve gezici otobüs sınıflar devreye sokulacaktır.
- Farklı kurum ve kuruluşlar ile halk eğitim merkezleri iş birliğinde annebabalara yönelik çocuk gelişimi ve psikolojisi odaklı eğitimler yaygınlaştırılacaktır.
Temel Eğitim
- İlkokul ve ortaokullarda çocuğun bütüncül gelişimi esas alınarak ders sayısı ve ders çizelgesi hafifletilip yeniden yapılandırılacaktır.
- İlkokullarda not yerine çocukların gelişimsel özellikleri dikkate alınarak çok yönlü değerlendirme sistemi kurulacaktır.
- İlkokullarda teneffüs ve serbest etkinlik saatleri yeniden düzenlenecektir.
- İkili eğitim tümüyle kaldırılacaktır.
- Okul bahçelerinin Tasarım-Beceri Atölyeleri ile bağlantılı olarak yeniden tasarlanıp yaşam alanlarına dönüştürülmesi sağlanacaktır.
Ortaöğretim
- Haftalık ders çizelgesinde yer alan ders çeşitliliği azaltılacak ve dersler yükseköğretimle uyumlu hâle getirilecektir. Ortaöğretimdeki alan derslerinin haftalık ders çizelgesindeki yeri ve ağırlıkları yeniden tasarlanacaktır. İlgili değişikliklerin oluşturacağı derslik, norm kadro ve benzeri konulardaki riskler proje dahilinde yapılandırılacaktır.
- Alan seçimi 9. sınıfta yapılacaktır.
- 12. Sınıf pilot bölgelerden başlamak üzere yükseköğretime hazırlık ve oryantasyon programı olarak düzenlenecektir.
- Açık Öğretim Lisesindeki öğrenci sayısının azalması için tedbirler alınacaktır.
- Okul/Mahalle spor kulüpleriyle iş birliği içinde ilgili spor dalında yetenekli olan öğrencilerin öğleden sonra antrenmanlara katılımı ve eğitimler için gereken düzenlemeler yapılacaktır.
- Pansiyon hizmetleri tüm çocuklarımıza ücretsiz sunulacaktır.
Fen ve Sosyal Bilimler Liseleri
- Ders çizelgeleri ve ders dağılımları bilimsel araştırma ve uygulamalara zaman tanıyacak biçimde iyileştirilecektir.
- Fen ve Sosyal Bilimler Liselerinde görev yapacak öğretmenler, bilimsel disiplin alanlarında sahip oldukları diploma, yapmış oldukları bilimsel çalışmalar, yürüttükleri ulusal/ uluslararası projeler, mesleki başarıları, deneyimleri vb. ölçütler doğrultusunda değerlendirileceklerdir.
- Teknokentlerde Fen Lisesi kurulması desteklenecektir.
İmam Hatip Ortaokulları ve Liseleri
- Genel ortaöğretim kurumlarına nazaran İmam Hatip Okullarının programlarının ders saati ve ders türü çok fazla olduğundan azaltılacaktır.
- Meslek dersleri ile akademik derslerin oranları farklı alanlarda üniversite okuyacak öğrencilere göre planlanacaktır.
Mesleki ve Teknik Eğitim
- Mesleki ve teknik eğitime ilgiyi artırmak amacıyla ulusal ve uluslararası yarışmalar düzenlenecek ve başarılı öğrencilere eğitimlerine devam ederken veya mezuniyetten sonra mikro krediler sağlanacaktır.
- Kariyer rehberliğine yönelik alan ve dal seçim süreci için “Genel Beceri Test Seti” geliştirilecektir.
- Mesleki eğitimde, sektör taleplerinin gerektirdiği yetkinlikler doğrultusunda ulusal meslek standartları dikkate alınarak mesleki alan ve dallarda beceri uygulamalarının payı, öğretim süreleri ve öğretim materyallerinin düzenleme çalışmaları yapılarak ilk yıldan itibaren alan eğitiminin uygulanmasına başlanacaktır.
- Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarının döner sermaye gelirlerinden alınan %15’lik hazine kesintisi %1’e düşürülecektir.
- Organize Sanayi Bölgelerinde (OSB) Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı iş birliği ile Mesleki ve Teknik Okul sayısı artırılacaktır.
- Teknoparklar içinde Bilişim Meslek Lisesi modeli yapılandırılacaktır.
Özel Öğretim
- Özel öğretim kurumlarıyla ilgili bürokrasi azaltılacaktır.
- Fiziksel sınırlara bağlı kalmaksızın teknolojinin imkânlarından faydalanarak kişilere istedikleri zaman diliminde ve yerde daha az maliyetle sertifika alma olanağı sunmak amacıyla uzaktan eğitim veren özel öğretim kurumlarına ilişkin düzenlemeler yapılacaktır.
Hayat Boyu Öğrenme
- Yaş itibariyle örgün eğitim kapsamı dışında kalmış bireylere yönelik diplomaya esas müfredatın yapısı temel beceriler korunmak kaydıyla sadeleştirilecektir.
- Hayat boyu öğrenme alanında faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların verilerinin yer aldığı ulusal hayat boyu öğrenme izleme sistemi kurulacaktır.
- Erken çocukluk, çocukluk ve ergenlik dönemine ilişkin ebeveynlere yönelik destek eğitim programları güncellenerek yaygınlaştırılacaktır.
- Dijital, finans, sağlık, ekoloji ve sosyal medya gibi 21. yüzyıl becerileri arasında yer alan okuryazarlıklara ilişkin farkındalık ve beceri eğitimleri düzenlenecektir.
Bir ülkenin geleceğinde çok büyük pay, tabi ki çocuklarımızın aldığı eğitimin kalitesinden geçiyor ve bunu da etkileyen pek çok faktör var. Tüm bu faktörlerin incelenmesi, çözüm önerilerinin planlanması ve gerçekleşmesi ise eğitim bilimci bir Milli Eğitim Bakanı olan Prof. Dr. Ziya Selçuk’un liderliğinde gerçekleşecek. Vizyon belgesini incelediğimizde senelerdir konuşulan sorunlara ilişkin pek çok hedefin belirlendiğini ve 4 yıllık planlamayla takvimlendirildiğini görüyoruz. Açıkçası senelerce sorunları ve çözümleri tartışan bir eğitimci olarak, 2023 Eğitim Vizyonu belgesinin nasıl hayata geçeceğini merakla bekliyorum. Umarım orada planlananlar hakkıyla hayata geçer. Yeterli mi derseniz tabi ki yeterli değil ama iyi bir başlangıç olabileceğini düşünüyorum. Geleceğimiz olan çocuklarımız çok daha iyileri hak ediyor ama yapılacaklar bile şu andaki sisteme taze kan getirecektir. Tüm çocukların ücretsiz olarak kaliteli eğitime ulaşacağı günlerin yakın olması dileklerimle.
