Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma
Teşkilatı (OECD) tarafından üçer yıllık dönemler hâlinde gerçekleştirilen bir
izleme araştırmasıdır. PISA, temel olarak öğrencilerin matematik okuryazarlığı, fen okuryazarlığı ve okuma becerileri alanlarındaki becerilerini değerlendirmektedir. PISA 2022 uygulamasında ağırlıklı
alan matematik okuryazarlığıdır. PISA 2022 uygulaması 37’si OECD üyesi olmak üzere toplam 81 ülkenin katılımıyla bilgisayar tabanlı olarak gerçekleştirilmiştir.
PISA 2022 uygulamasına Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS)
1. Düzeyde yer alan 12 bölgeyi temsil eden 196 okul ve 7250 öğrenci ile katılım sağlamıştır.
PISA 2022’ye katılan öğrencilerin devam ettiği okul türlerine bakıldığında en fazla
katılımın %56 ile Anadolu liseleri ve %23 ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinden
olduğu görülmektedir.
Şekil 1.4’te görüldüğü üzere PISA 2022 örnekleminde en çok öğrenciye sahip olan İstanbul
Bölgesi örneklemin %15,9’unu oluşturmaktadır. İstanbul’u, Güneydoğu Anadolu Bölgesi (%14,1) ve
Batı Anadolu Bölgesi (%12,5) takip etmektedir. En az öğrenciye sahip bölgeler ise Batı Karadeniz (%3,6),
Doğu Karadeniz (%3,5) ve Kuzeydoğu Anadolu bölgeleridir (%1,8).
Türkiye örnekleminin %50,2’sini kız öğrenciler, %49,8’ini ise erkek öğrenciler oluşturmaktadır.
Cinsiyet grupları açısından Türkiye örnekleminde oldukça dengeli bir dağılım görülmektedir.
Öğrencilerin sınıf düzeyindeki dağılımları incelendiğinde ise örneklemin %93,9’unu 10. sınıf ve %5,4’ünü 9. sınıf öğrencilerinin oluşturduğu görülmektedir. Diğer sınıf düzeylerindeki (7, 8, 11 ve 12. sınıflar) öğrencilerin toplam oranı ise %1’in altındadır.
Türkiye, PISA 2015’e katılan 72 ülke arasında matematik alanında 50. sırada, 35 OECD ülkesi
arasında 34. sırada yer alırken PISA 2018’e katılan 79 ülke arasında 42. sırada, 37 OECD
ülkesi arasında 33. sırada yer almaktadır. PISA 2022 uygulamasında ise Türkiye 81 ülke
arasında 39. sırada, 37 OECD ülkesi arasında 32. sırada yer almaktadır.
Öğrenci başına kümülatif harcaması 75.000 doların altında olan 35 ülkede eğitime yapılan harcama miktarı arttıkça öğrencilerin matematik alanındaki ortalama puanlarının arttığı görülmektedir. Bu ülkelerdeki öğrencilerin matematik performansındaki farklılığın %27’si eğitim harcamalarındaki
farklılıktan kaynaklanmaktadır. Türkiye de yaklaşık 47.000 dolar harcama ile bu ülkeler arasındadır.
Türkiye’de matematik alanındaki öğrenci performanslarındaki farklılığın %12,6’sı, fen
alanındaki farklılığın %10,3’ü ve okuma becerileri alanındaki farklılığın ise %9,8’i öğrencilerin
sosyoekonomik durumlarından kaynaklanmaktadır.
Bu sonuçlar, PISA’da incelenen diğer değişkenlere kıyasla sosyoekonomik durumun öğrenci
performansı üzerinde güçlü bir değişken olduğunu ortaya koymaktadır.
Türkiye, PISA 2015’e katılan 72 ülke arasında fen alanında 54. sırada, 35 OECD ülkesi arasında
34. sırada yer alırken PISA 2018’e katılan 79 ülke arasında 39. sırada, 37 OECD ülkesi
arasında 30. sırada yer almaktadır. PISA 2022 uygulamasında ise Türkiye uygulamaya
katılan 81 ülke arasında 34. sırada, 37 OECD ülkesi arasında 29. sırada yer almaktadır.
Türkiye, PISA 2015’e katılan 72 ülke arasında okuma becerileri
alanında 50. sırada, 35 OECD ülkesi arasında 34. sırada yer alırken PISA 2018’e katılan 79
ülke arasında 40. sırada, 37 OECD ülkesi arasında 31. sırada yer almaktadır. PISA 2022
uygulamasında ise Türkiye uygulamaya katılan 81 ülke arasında 36. sırada, 37 OECD
ülkesi arasında 30. sırada yer almaktadır.
Grafik 6.3 incelendiğinde Türkiye’de her üç alanda da sosyoekonomik düzey arttıkça öğrencilerin
performanslarının arttığı görülmektedir. Üç alanda da 3. çeyrek ve üst çeyrekteki öğrencilerin
ortalama puanlarındaki farkın büyük olması dikkat çekmektedir. 
05123911_pisa_2022_turkiye_raporu.pdf erişimi için tıklayın
