PISA 2018’de öğrencilere okuma, matematik ve fen testlerinin dışında bir de anket uygulanmaktadır. Bu ankette öğrencilere şöyle bir soru sorulmuştur. “Zekanız çok fazla değiştirebileceğiniz bir özelliğiniz değildir.” Öğrencilerden “kesinlikle katılıyorum”dan “kesinlikle katılmıyorum”a uzanan şıklardan birisini işaretlerimi istenmiş. Burada çıkan sonuçlardan öğrencilerin ne kadarının gelişim zihniyetine sahip olduğu tespit edilmiş. Peki gelişim zihniyeti nedir?
Gelişim Zihniyeti, bir kişinin beceri ve zekasının zamanla gelişebileceğine duyulan inançtır. Bu sabit zihniyetin tam zıttıdır. Sabit zihniyette kişiler belirli bir zeka ve yetenekle doğarlar, kişinin sahip olduğu zeka ve yeteneğin derecesi deneyimlerle değişmez. Gelişim zihniyetine sahip öğrenciler ayrıca geçmiş deneyimlerden öğrenme, geri bildirimleri değerlendirme ve yeni öğrenme stratejileri kullanma gibi stratejileri de kullanır.
Gelelim anketin sonuçlarına OECD ülkelerinin öğrencilerinin sadece %37’si zekanın zamanla değişemeyeceğini düşünürken, OECD ülkelerinden Yunanistan, Meksika, Polonya’da öğrencilerin yarısından fazlası ve diğer ülkelerden Dominik Cumhuriyeti, Endonezya, Kosova, Kuzey Makedonya, Panama ve Filipinler’de öğrencilerin en az %60 ‘ı zekanın zamanla değişemeyeceğini düşündüğü ortaya çıkmış. Bunun tersine Avusturya, Danimarka, Estonya, Almanya, İzlanda, Letonya, Litvanya gibi ülkelerdeki öğrencilerin %70 ‘i zekanın zamanla değişebileceğini düşünüyormuş. Türkiye’de ise öğrencilerin %60’ı zekanın zamanla değişebileceğine inandığını belirtmiş.
Erkek öğrenciler kız öğrencilere göre daha çok sabit zihniyete sahipken, sosyoekenomik olarak dezavantajlı gruplar, göçmen ailelerden gelen öğrenciler ve kırsalda yaşayan öğrenciler de zekanın gelişemeyeceğini düşünüyormuş.
Gelişim zihniyetine sahip öğrencilerin akademik performanslarının daha iyi olduğu daha önce bazı araştırmalarda tespit edilmişti. PISA 2018 sonuçları da bunu destekler şekilde çıktı. Okuma bölümünde gelişim zihniyetine sahip öğrenciler sabit zihniyete sahip olanlardan 41 puan daha çok aldılar. PISA sonuçlarından çıkan bir diğer sonuçta gelişim zihniyetine sahip öğrencilerin motivasyonlarının daha yüksek olduğunun tespit edilmesi. Zekanın geliştirilebilir olduğunu düşünen öğrencilerin öğrenme hedeflerine karşı daha azimli olduğu ve okula daha çok değer verdiği bir diğer önemli bulgu. Gelişim zihniyetine sahip öğrenciler liseden sonra lisans, yüksek lisans ve doktora çalışmaları yapmayı da daha çok istiyormuş.
Sonuçlar açıkça gösteriyor ki gelişim zihniyetine sahip öğrenciler daha başarılı oluyor, motivasyonları daha yüksek oluyor ve kendilerine daha yüksek hedefler koyuyorlar. Bu noktada öğretmenlere ve ailelere de çok işi düşüyor.
“Gelişim zihniyeti sadece öğrencilere koydukları her hedefi gerçekleştirebileceklerini söylemek değildir. Bu aynı zamanda öğrencilerin bu düşünceyi geliştirebilecekleri bir ortamın yaratılmasını ve hedeflerine ulaşabilmeleri için gerekli beceri ve kaynakların sağlanmasını da içermektedir.” demiş Carol Dweck. Buradan yola çıkarak öğrencilerimiz ve çocuklarımız için uygun ortamları nasıl yaratabiliriz? Gelişim zihniyetine sahip olmalarını nasıl sağlayabiliriz? bu sorular üzerinde çalışmalıyız diye düşünüyorum.
Daha detaylı bilgi edinmek isterseniz Carol Dweck’in Aklını En Doğru Şekilde Kullan kitabını okuyabilirsiniz. Tüm ebeveynlerin ve eğitimcilerin okumasını tavsiye ederim. Ayrıca PISA 2018 raporuna aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
https://read.oecd-ilibrary.org/education/pisa-2018-results-volume-iii_acd78851-en#page208
